میکروسکوپ با تلفظ صحیح مایکروسکوپ از دو کلمه Micro به معنی کوچک یا ریز و Scope به معنی حوزه دید تشکیل شده است. میکروسکوپ دستگاهی جهت دیدن اجسام خیلی کوچک است، که با چشم قابل دیدن نیستند. امروزه با گسترش فناوری و دیجیتالی شدن امور روزمره، دستگاهی تحت عنوان میکروسکوپ دیجیتال به بازار عرضه شد. در کنار تمامی دستگاه های دیجیتالی عرضه شده، بهترین و کوچکترین میکروسکوپ تحت عنوان میکروسکوپ دیجیتال lifescope به بازار عرضه شده است.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

انواع میکروسکوپ

پیش از پاسخ به پرسش میکروسکوپ دیجیتال چیست؛ لازم است شناخت کلی پیرامون انواع میکروسکوپ‌ حاصل نمود. میکروسکوپ ها با توجه به ساختار و روش بزرگنمایی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

  • میکروسکوپ اپتیکال

اساس کار میکروسکوپ اپتیکال، با توجه به قوانین فیزیک اپتیک و با استفاده از دو عدسی همگرا با نام های عدسی شئ (سمت جسم) و عدسی چشمی (سمت چشم) صورت می‌پذیرد. در ابتدا پرتوهای نور منعکس شده از سوی جسم با عبور از عدسی شئ تصویر حقیقی، وارونه و بزرگتر از اندازه جسم را در آن سوی عدسی و در فاصله‌ای بیشتر از مرکز انحنای عدسی تشکیل می‌دهند. سپس این تصویر که در فاصله‌ کانونی عدسی چشمی قرار دارد با عبور از عدسی چشمی تشکیل یک تصویر مجازی مستقیم و بزرگتر را در همان سمت می‌دهد. تحت این شرایط، تصویر توسط چشم انسان قابل مشاهده می‌باشد. همچنین باید توجه داشت که فاصله جسم تا عدسی شئ بیشتر از فاصله کانونی عدسی شئ و کمتر از دو برابر فاصله کانونی (مرکز انحنای عدسی) باشد. دو دسته از پرکاربردترین میکروسکوپ‌های اپتیکال، میکروسکوپ‌های دو چشمی با یک لنز شئ و استریو میکروسکوپ هستند. میکروسکوپ‌های اپتیکال دو چشمی تک لنز از یک عدسی شئ، دو عدسی چشمی و چند منشور برای شکست نور تشکیل شده‌اند. تصویر این میکوسکوپ‌ها با توجه به استفاده از یک عدسی شئ، تخت، مسطح و به صورت دو بعدی بوده و تصویر دریافتی از هر دو عدسی چشمی یکسان می‌باشد. به طور معمول بزرگنمایی این نوع میکروسکوپ با تغییر عدسی شئ با ضریب بزرگنمایی مشخص قابل تغییر می‌باشد.

استریو میکروسکوپ، یک میکروسکوپ دو چشمی با دو لنز شئ با زوایای مختلف می‌باشد. در این میکوسکوپ‌ها با توجه به استفاده از دو عدسی شئ، تصویر دریافتی از هر دو عدسی چشمی متفاوت و به صورت سه بعدی دریافت می‌شود. بزرگنمایی این نوع میکروسکوپ بسته به مدل دستگاه، به دو طریق صورت می‌پذیرد. در میکروسکوپ‌های دارای عدسی‌های بزرگنمایی میانی، تغییر فاصله عدسی‌ها موجب تغییر بزرگنمایی تصویر می‌شود. در این روش بزرگنمایی به صورت پیوسته از یک مقدار حداقل تا یک مقدار حداکثر قابل تغییر است. در میکروسکوپ‌های فاقد عدسی بزرگنمایی میانی، تغییر عدسی شئ موجب تغییر در بزرگنمایی تصویر می‌شود. در این روش بزرگنمایی‌ها گسسته و شامل مقادیر خاص می‌باشد.

  • میکروسکوپ دیجیتال

میکروسکوپ دیجیتال یک میکروسکوپ مجهز به دوربین دیجیتال است که می‌تواند تصویر دریافتی را روی موبایل و رایانه نشان دهد. با میکروسکوپ دیجیتال امکان آنالیز تصویر بدست آمده، بیشتر می‌شود. برای مثال می‌توان فاصله و مساحت را اندازه گرفت. میکروسکوپ‌های با مصرف کم قابل اتصال به USB مانند یک وب‌کم با عدسی قدرتمند عمل می‌کنند. میکروسکوپ مستقیماً به پورت USB رایانه متصل و تصویر روی مانیتور دیده می‌شود. با این روش با یک قیمت کمتر، بزرگنمایی تا ۲۰۰ برابر نیز امکان پذیر است. یک نمونه میکروسکوپ دیجیتال پر کاربرد، کاربر پسند که با هزینه کمتر نسبت به سایر انواع میکروسکوپ اپتیکال (دوچشمی با یک لنز شئ و استریو میکروسکوپ) و دیجیتال ساخته شده است. در ادامه به بررسی میکروسکوپ دیجیتال لایف اسکوپ به عنوان ابزاری کوچک با بیشترین کاربرد در حوزه آموزش و سلامت خواهیم پرداخت.

میکروسکوپ پرتابل و کاربردهای آن

امروزه با پیشرفت علم و نیاز به استفاده از میکروسکوپ در مشاغلی همچون پزشکی، دندان پزشکی، بررسی آثار باستانی، حشره‌شناسی و نظیر آن نمونه‌هایی از میکروسکوپ دیجیتال به صورت پرتابل به بازار عرضه شده است. با توجه به محدودیت‌ها و معایب میکروسکوپ‌های اپتیکال و دیجیتال رومیزی، این نمونه ها مورد استقبال قرار گرفت. این نمونه ها هزینه کمتر و کارایی بیشتری نسبت به سایر انواع مشابه میکروسکوپ دارا می‌باشند.

میکروسکوپ دیجیتال lifescope

lifescope میکروسکوپی پرتابل، با بزرگنمایی اپتیکال ۵۰ برابر و با قابلیت زوم دیجیتال، عکس‌برداری و فیلم برداری از تصویر های گرفته شده می‌باشد. با استفاده از این میکروسکوپ می‌توان اطلاعات و تصاویر گرفته شده را بر روی تبلت و یا تلفن همراه که به آن متصل شده است، ذخیره نمود. قابلیت اتصال از طریق پورت USB به دستگاه های قابل حمل، کاربرد این دستگاه را بسیار ساده کرده است. همچنین نرم افزار مربوطه امکان دریافت تصویر و ذخیره آن را بر روی گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های با سیستم عامل اندروید و ios را فراهم می‌سازد. از طرفی LED‌های تعبیه شده در اطراف عدسی این میکروسکوپ امکان دیدن نمونه را در شرایط تاریک را هم فراهم می‌کند.

با توجه به پرتابل بودن میکروسکوپ، برای مشاهده اشیاء نیازی به قرارگیری جسم در محلی خاص و یا نمونه‌گیری از آن نیست، برای مثال در معاینات پزشکی با استفاده از میکروسکوپ‌های رومیزی امکان معاینه پوست، مو، گوش، دندان و نظیر آن بدون نمونه‌گیری از آن‌ها امکان‌پذیر نیست. همچنین در مشاغلی مانند باستان‌شناسانی اغلب نیاز به بررسی اشیاء باستانی در محل خود بوده و امکان جابجایی اشیاء برای قرار دادن در زیر میکروسکوپ جهت بررسی وجود ندارد. میکروسکوپ lifescope این اجازه را به کاربر می‌دهد تا بدون نمونه‌برداری و جابجایی جسم بتوان آن را مورد بررسی قرار داد. کوچک بودن اندازه و سبک بودن میکروسکوپ lifescope امکان بررسی اجسامی را که دسترسی به آن‌ها مشکل است را آسان می‌سازد. با توجه به کارایی بیشتر و هزینه کمتر نسبت به سایر میکروسکوپ‌ها و همچنین وزن کم، پرتابل بودن، قابلیت اتصال بیسیم، قابلیت اتصال به چند مانیتور به طور هم زمان و قابلیت نمایش تصویر روی مانیتورهای بزرگ، این وسیله گزینه مناسبی جهت استفاده به عنوان وسیله کمک آموزشی در مدارس و مراکز آموزشی نیز می‌‌باشد. میکروسکوپ دیجیتال lifescope توسط شرکت SOLMITECH در سال ۲۰۱۹ به بازار عرضه شد.